Dezintegracja

Dezintegracja pozytywna
(czyli demontaż systemu w celu dokonania syntezy na wyższym poziomie)

Czas trwania okresów stylistycznych skracał się wraz z rozwojem naszej cywilizacji. Apogeum zmian nastąpiło w XX wieku, gdzie kolejne kierunki w sztuce następowały po sobie co kilka lub kilkanaście lat, a niektóre z nich rozwijały się równolegle. Obecnie każdy artysta ma ambicje tworzenia dzieł niepowtarzalnych, będących charakterystyczną dla nich samych drogą kreacji. Nieco inaczej ma się z surrealizmem, który powstał na początku XX wieku zaraz po kubizmie, futuryzmie i dadaizmie. Surrealizm trwa nadal i wygląda na to, że ma się dobrze, bo jako kierunek oparty w znacznym stopniu na buncie do zastanego porządku świata, zewsząd znajduje pożywkę dla swojej działalności ze szczególnym uwzględnieniem naszego kraju. Kiedy zalewani medialnym przekazem, informacjami o wyczynach polityków, o gospodarczej nieudolności, o ludzkiej działalności z pogranicza zezwierzęcenia gdzie upadek moralny nikogo nie dziwi i uświadamiamy sobie, że ostatnie kilkanaście lat to najnormalniejszy okres z kilku minionych wieków naszej historii, to jak tu nie być surrealistą? Surrealizm ewoluuje wraz ze zmianami jakie zachodzą w społeczeństwie, technologii i nauce stając się odbiciem czasu w którym funkcjonuje. Jednak za cel stawia sobie przewartościowanie systemu jaki uporczywie budują nam mocarze tego świata kierując się chęcią zysku lub władzy. Człowiek funkcjonujący w tym kieracie nie znajduje czasu ani chęci na tworzenie systemu wartości wykraczającego poza codzienne, egzystencjalne czynności. Nie ma potrzeby znalezienia filozoficznego uzasadnienia swojego bytu i w końcu nie zgłębia swoich psychicznych doznań, które z pewnością mają niebagatelny wpływ na jakość życia. Tymczasem machina cywilizacji zabija świadomość tandetą i bylejakością popkultury, nie dopuszczając doń wartości ponadczasowych tworzących grunt dla myśli niezależnej, wolnej od prymitywnych pobudek jakim kieruje się w/w machina dla osiągnięcia swoich niskich celów. Kiedy przyjrzymy się roli człowieka we współczesnym świecie, to zauważymy, że jest on traktowany bardzo instrumentalnie. Jest trybikiem, który po latach jałowej aktywności odchodzi na emeryturę i jest zastępowany nowym pokoleniem przez siebie spłodzonym i wychowanym według reguł jakie globalna machina stworzyła. W tym momencie przedstawiłem postawę typową dla artysty surrealnego. Po analizie systemu ekonomiczno-politycznego następuje krytyka konstrukcji społecznych opartych na racjonalizmie i pragmatyzmie negując jednocześnie skostniałe wartości wynikające z tzw. zdrowego rozsądku. Siłą tego kierunku jest wyrażanie się przez wiele dziedzin sztuki – literatura, sztuki plastyczne, film, fotografia, teatr a także filozofię i naukę. Niezwykle istotnym aspektem jest konstrukcja teoretyczna, która określa założenia i cele sztuki dając możliwość tworzenia nowych technologii artystycznej wypowiedzi. Imponujący jest również zakres zainteresowań surrealizmu, bo dotyczy niemalże wszystkich obszarów ludzkiej działalności, które w efekcie dążą do określenia stanu etyczno-moralnego człowieka, poszukuje sensu egzystencji i wskazuje wartości, do których realizacji warto dążyć.
Andre Breton w „Manifeście surrealizmu” z 1924r. sporo uwagi poświęcił marzeniom sennym, stanom delirycznym, iluzjom, halucynacjom a nawet obłędowi dzięki którym można eksploatować pokłady wyobraźni dotąd niedostępne i powiedział: „Tylko wyobraźnia mówi mi o tym, co być może”. Odrzucenie konformizmu i ograniczeń intelektu wynikających z przywiązania do tradycji równoznacznej z powielaniem schematów pozwala funkcjonować wyobraźni w sposób nieskrępowany. Dla uzyskania pełni swobody twórczej należy wprowadzić element ryzyka, za którym idzie podejmowanie wyzwań artystycznych nie ugruntowanych do tej pory w świadomości odbiorcy. Efekt pracy artysty często pozostaje niezrozumiały, dla odbiorcy nie znającego założeń ideowych, jakimi twórca kieruje się dokonując dzieła. Edukacja społeczeństwa w zakresie odbioru współczesnej sztuki ze zrozumieniem założeń ideologicznych i systemu wartości proponowanych przez artystów mogłaby się stać celem, który wykreuje świadomość odrzucającą cechy degradacji człowieka i jego środowiska. Jednocześnie zgłębianie rozwoju intelektualnego i doznań psychicznych pomoże rozwinąć i docenić aspekty życia niematerialnego.